Kto cenzuruje Internet?

• Rządy państw – Najbardziej widoczne i często krytykowane przypadki dotyczą krajów, gdzie władze ograniczają dostęp do informacji z powodów politycznych (np. blokowanie serwisów informacyjnych, mediów społecznościowych).
• Firmy technologiczne – Platformy takie jak Facebook, Google czy X (dawniej Twitter) stosują własne regulaminy, automatycznie usuwając treści uznane za szkodliwe lub nielegalne.
• Dostawcy usług internetowych (ISP) – Na żądanie państwa lub z własnej inicjatywy mogą blokować dostęp do określonych treści.
• Instytucje prywatne – Szkoły, uczelnie i firmy komercyjne filtrują treści dostępne przez ich sieci. 

Przykłady cenzury w różnych krajach

• Najbardziej znany przykład masowej cenzury Internetu.
• Blokowane są zachodnie serwisy, takie jak: Google, YouTube, Facebook, X (Twitter), Wikipedia.
• Słowa kluczowe są filtrowane, a treści uznane za politycznie wrażliwe – usuwane.
• Lokalni użytkownicy korzystają z krajowych odpowiedników (Baidu, WeChat), które są ściśle monitorowane przez władze.

Rosja – kontrola narracji RuNet (Рунет)

• Od 2012 roku wprowadzono tzw. „czarną listę” stron internetowych.
• Po inwazji na Ukrainę w 2022 roku blokowane są media zagraniczne i lokalne niezależne.
• Serwisy takie jak Facebook, X czy Instagram są częściowo lub całkowicie niedostępne.
• Wprowadzono obowiązek przechowywania danych użytkowników na serwerach krajowych.

Iran – cenzura ideologiczna 

• Blokowane są serwisy społecznościowe, zagraniczne media, a także strony propagujące "niemoralne" treści (z punktu widzenia władz religijnych).
• Internet mobilny bywa okresowo wyłączany podczas protestów społecznych.
• Władze rozwijają krajowy „Halal Internet” – ściśle kontrolowaną, lokalną wersję sieci.

• Rząd ma prawo blokować treści bez decyzji sądu, jeśli uzna je za zagrożenie dla bezpieczeństwa lub porządku publicznego.
• W przeszłości blokowano dostęp do Wikipedii, YouTube czy Twittera.
• W 2020 roku uchwalono prawo zmuszające platformy społecznościowe do posiadania lokalnych przedstawicielstw i usuwania treści w ciągu 48 godzin na żądanie władz.

• Władze regularnie nakazują blokowanie stron, aplikacji (np. TikTok, WeChat), głównie ze względów bezpieczeństwa narodowego.
• Podczas protestów lub napięć społecznych dochodzi do czasowego wyłączania dostępu do Internetu w całych regionach (np. w Kaszmirze).
• Indie są jednym z krajów najczęściej stosujących przerwy w dostępie do sieci.

• Media i portale społecznościowe są monitorowane.
• Blogerzy, dziennikarze i aktywiści są aresztowani za publikacje w sieci.
• Setki stron internetowych, w tym informacyjne i organizacji pozarządowych, są stale blokowane. 

Formy cenzury w Internecie 

• Blokowanie adresów URL/IP – np. zakaz dostępu do konkretnych stron.
• Filtrowanie treści – np. słowa kluczowe związane z opozycją lub protestami.
• Manipulacja wynikami wyszukiwania – np. pomijanie treści krytycznych wobec rządu.
• Śledzenie użytkowników – identyfikowanie osób odwiedzających zakazane strony.
• Samocenzura – wewnętrzne autocenzurowanie się użytkowników z obawy przed karą. 

Technologie omijania cenzury 

• VPN (Virtual Private Network) – maskuje lokalizację użytkownika.
• Tor (The Onion Router) – umożliwia anonimowy dostęp do zasobów sieci.
• Proxy – pozwala pośrednio odwiedzać zablokowane strony.
• Mirror sites – kopie oryginalnych stron pod innymi adresami.

Cenzura a wolność słowa – trudna równowaga